Przebarwienia skóry powstają wskutek nierównomiernego rozmieszczenia barwnika skóry, czyli melaniny. Zmiany mogą obejmować niewielkie fragmenty tkanki lub całą jej powierzchnię. Melanina dostarczana jest do naskórka za pomocą melanocytów i gromadzi się wokół jądra komórkowego. W ten sposób powstaje ochrona keratynocytów przed działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych, takich jak promieniowanie UV. Wszelkie zaburzenia występujące na poszczególnych etapach transportu melaniny skutkują przebarwieniami lub odbarwieniami skóry.
Przebarwienia uogólnione skóry
Przebarwienia uogólnione skóry mają postać małych lub dużych plam o ciemnym zabarwieniu. Wśród przyczyn ich powstawania najczęściej wymieniane są:
- zaburzenia hormonalne (np. wynikające z chorób tarczycy),
- choroby genetyczne (np. erwiakowłókniakowatość),
- choroby nerek,
- zaburzenia metaboliczne.
Przebarwienia uogólnione często powstają w wyniku działania promieni ultrafioletowych, pod wpływem których dochodzi do miejscowego odkładania się melaniny. Powstawanie tego typu zmian skórnych może intensyfikować przyjmowanie niektórych leków, dlatego zawsze należy zapoznać się z ulotką lub skonsultować się z farmaceutą czy lekarzem.
Przebarwienia ograniczone skóry
Do tego typu przebarwień skórnych zaliczamy:
- melasmę,
- plamy typu kawa z mlekiem,
- piegi,
- plamy soczewicowate,
- przebarwienia pozapalne.
Melasma – to rodzaj zaburzeń skórnych, który najczęściej dotyka kobiety i obejmuje skórę twarzy. Melasma powstaje zwykle podczas ciąży lub przy zaburzeniach hormonalnych wynikających z przyjmowania środków antykoncepcyjnych. Tego typu zmiany mają postać ciemnobrunatnych plam i prawie zawsze samoczynnie zanikają (najczęściej po urodzeniu dziecka lub po zaprzestaniu stosowania antykoncepcji). W tym okresie wskazane jest też unikanie silnego słońca, ponieważ promienie UV mogą utrwalać przebarwienia.
Przebarwienia skórne typu kawa z mlekiem – powstają tuż po narodzinach lub w dzieciństwie i mają jasnobrunatną barwę. Najczęściej osiągają średnicę od 0,2 do 4 cm i pojawiają się na tułowiu. Jednak wraz ze wzrostem tkanek, zmiany tego typu znacząco się powiększają, a u dorosłych osób mogą osiągnąć nawet do 30 cm. Bezpośrednią przyczyną ich powstawania jest zbyt wysokie stężenie melaniny w melanocytach i komórkach naskórka warstwy podstawowej. Pojedyncze plamy typu kawa z mlekiem są zwykłym defektem kosmetycznym. Jeżeli jednak występują bardzo licznie, mogą świadczyć o nerwiakowłókniakowatości, czyli zespole genetycznym.
Przebarwienia w postaci piegów – przyjmują postać jasno- lub ciemnobrązowych plamek o średnicy do 3 mm. Najczęściej występują u osób z jasnymi włosami i bladą karnacją. Ich przyczyną jest zwiększone stężenie melanocytów w danym obszarze skóry. Piegi zazwyczaj nasilają się pod wpływem długotrwałej ekspozycji na słońce.
Plamy soczewicowate – przyczyną ich powstawania jest zwiększone stężenie melanocytów i melaniny w naskórku. Charakteryzują się ciemnobrązową barwą i średnicą od 2 do 20 mm. Mogą pojawiać się w dowolnym obszarze ciała. Ze zmianami tego typu zmagają się zwykle osoby starsze, których skóra była w przeszłości często wystawiana na działanie promieniowania UV bez żadnej ochrony. Liczne plamy soczewicowate na skórze, ustach oraz błonach śluzowych jamy ustnej mogą świadczyć o poważnym schorzeniu genetycznym – zespole Peutz-Jeghersa.
Przebarwienia pozapalne – stanowią pozostałość po chorobach zapalnych skóry, takich jak łuszczyca, liszaj, trądzik lub czyrak. Stan zapalny może powstać wskutek stosowania niektórych leków (m.in. przeciwbólowych, antydepresyjnych, przeciwgrzybicznych) oraz substancji chemicznych (np. perfum lub kosmetyków). U zdrowych osób przebarwienia pozapalne z czasem najczęściej samoczynnie zanikają.
Odbarwienia uogólnione
Najczęściej występującymi typami odbarwień uogólnionych jest:
- Bielactwo wrodzone (albinizm) – to choroba skóry wynikająca z niedoboru melaniny w organizmie. Zmiany te obejmują zwykle całe ciało. Niestety w związku z niedostateczną ilością melaniny w takich przypadkach zwiększa się ryzyko wystąpienia nowotworów skóry.
- Bielactwo nabyte – jest zaburzeniem pigmentacji skóry, którego przyczyna nie jest oficjalnie znana. Schorzenie powstaje wskutek zahamowania syntezy melaniny. Plamy mają jasną barwę i występują na grzbietach rąk i stóp, nadgarstkach oraz w okolicach stawów i naturalnych otworów ciała. U większości osób nasilają się pod wpływem silnego słońca i stresu. Niestety z wiekiem plamy zwiększają swoje rozmiary i liczebność.
Przebarwienia skóry zaburzają ogólną estetykę skóry i najczęściej nie są groźne, ale niektóre zmiany mogą mieć charakter nowotworowy. Z tego względu w przypadku zaobserwowania niewłaściwej pigmentacji warto udać się do dermatologa, który precyzyjnie ustali jej przyczynę i wdroży ewentualne leczenie.
