Martwica to bardzo poważna choroba, która może obejmować różnego rodzaju tkanki i narządy. Obumarłe fragmenty ludzkiego ciała niestety najczęściej wymagają amputacji. Czy martwica nóg zawsze kończy się amputacją? Czy istnieje alternatywny sposób na walkę z tym schorzeniem?
Czym jest martwica?
Martwica, inaczej zwana gangreną lub nekrozą, to obumarcie tkanek. Jest to stan nieodwracalny i wbrew pozorom nie dotyczy tylko obszaru ciała objętego nekrozą – nieleczony, może prowadzić do niewydolności wielonarządowej i tym samym nawet do zagrożenia życia.
Z medycznego punktu widzenia martwica tkanek może być martwicą skrzepową, w której komórki na skutek odcięcia dopływu tlenu obumierają, lub martwicą rozpływną, w której uszkodzona tkanka ulega całkowitemu rozpuszczeniu, np. pod wpływem enzymów czy wirusów. Jeśli do rozkładu tkanek dochodzi na skutek zakażenia bakteriami, które dostały się do rany, to martwicę nazywamy zgorzelą. Martwica może występować również miejscowo tylko w obrębie skóry.
Przyczyny martwicy
Martwica tkanek może być spowodowana niedokrwieniem, niedotlenieniem lub zakażeniem. Jej bezpośrednią przyczyną może być zatem długotrwałe niedokrwienie kończyn dolnych, najczęściej spowodowane zaawansowaną miażdżycą. Martwica rozwija się także na skutek ciężkich urazów fizycznych lub uszkodzeń chemicznych. Martwica skóry może rozwijać się na skutek oparzeń, odmrożeń, urazów mechanicznych, zaawansowanych odleżyn lub po zakażeniu rany skórnej. Martwica kości nóg (udowej, piszczelowej lub kolana) powstaje natomiast w wyniku różnych zaburzeń ukrwienia kości (np. u dzieci w okresie wzmożonego wzrostu). Jest to tzw. jałowa martwica kości.
Objawy martwicy
Objawy martwicy zależą od tego, jaki narząd czy rodzaj tkanki został zajęty. Martwica komórek serca na skutek ich niedokrwienia zwana jest zawałem serca. Martwica może rozwinąć się także w obrębie mózgu czy wątroby.
Jeśli chodzi o martwicę nóg, może ona dotyczyć tkanek, skóry lub kości. Przy nekrozie skóry początkowym objawem jest ból i obrzęk uszkodzonego miejsca, a czasem także świąd. Z biegiem czasu pojawia się brak czucia i pęcherze wypełnione płynem surowiczym, krwią lub śmierdzącym gazem. Chory może doświadczać także ogólnego osłabienia organizmu i mieć podwyższoną temperaturę ciała. Martwica z czasem może przenieść się w głąb tkanek. Martwica kości nóg objawia się natomiast bólem nasilającym się w trakcie wykonywania ruchów, obrzękiem oraz ograniczeniem ruchomości kończyny.
Czy zawsze konieczna jest amputacja?
Sposób leczenia martwicy nóg jest zależny od podłoża tego schorzenia oraz stopnia zaawansowania zmian. W przypadku urazu niezbędne jest oczyszczenie oraz odkażenie rany. Jeżeli mimo to dojdzie do infekcji lub jeśli infekcja ta jest przyczyną martwicy, należy zastosować celowaną antybiotykoterapię. Ważna jest również szybka diagnoza nekrozy, gdyż martwica zazwyczaj postępuje w dużym tempie, więc aby ograniczyć jej dalszy rozwój, konieczne jest natychmiastowe usunięcie zakażonych tkanek. Gdy martwica nogi jest przez długi czas nieleczona, prawdopodobnie konieczna będzie amputacja i zastosowanie protezy tymczasowej.
Martwica nóg może dotyczyć tkanek, skóry lub kości. Sposób leczenia tego schorzenia uzależniony jest od umiejscowienia martwicy oraz szybkości jej postępowania. W przypadku zaawansowanych zmian podstawą leczenia jest zazwyczaj usunięcie tkanek objętych martwicą. Jeżeli jednak martwica zostanie szybko zdiagnozowana, a pacjent podda się leczeniu, być może tak inwazyjne działania nie będą konieczne. Z tego powodu, jeżeli zauważymy jakiekolwiek niepokojące objawy, powinniśmy niezwłocznie udać się do lekarza na konsultację.
