Ogród włoski, zwany również ogrodem renesansowym powstał w epoce odrodzenia. Wcześniej szykowne i ogromne ogrody znajdowały się jedynie przy zamkach. W renesansie zaczęło powstawał coraz więcej wolno stojących willi, wokół których właściciele nakazywali zaprojektować elegancki i ujmujący swoim wizerunkiem ogród. Musiał on spełniać konkretne kryteria narzucone przez ludzi ówczesnej epoki.
Ogród włoski – Kompozycja ogrodu
Mówiąc o ogrodzie włoskim przede wszystkim trzeba poświęcić trochę uwagi na jego kompozycję. Opierała się ona na geometrycznym podziale części ogrodowych na kwadratowe kwatery rozdzielone prostokątnymi drogami. Każda ze ścieżek przecinała się ze sobą pod kątem prostym. Zasada, wedle której projektowano renesansowe ogrody nazywa się ad quadratum.
Ogród włoski – Kwatery
Wielkość działki oraz charakter budynku wyznaczały ilość oraz rozmiar kwater. Każda z nich była otoczona żywopłotem, zaś we wnętrzu wykorzystywano ozdobne ornamenty z ziół, kwiatów oraz żywopłotu. Budynek mieszkalny, wokół którego projektowano ogród wytyczał kierunek jego kompozycji oraz podstawowy podział.
Ogród włoski – Ornament
Cechą charakterystyczną ogrodu włoskiego jest ornament. Jego kompozycja była bardzo regularna, geometryczna. Przede wszystkim dominowały linie proste, które krzyżując się ze sobą tworzyły przeróżne plecionki, wzory i kształty. Często wykorzystywano motywy koła, łuku, czasem także i gwiazd. Przykładem interesującego wzoru w ogrodzie renesansowym jest ornament węzłowy. Z ziół, roślin i żywopłotu projektowano złożone, przeplatające się ze sobą kształty, które imponowały swoim wyglądem.
Ogród włoski – Roślinność
Cechą charakterystyczną renesansowych ogrodów było również wykorzystywanie roślinności występującej we Włoszech. Przede wszystkim dominowały zimozielone cyprysy, laur, róże i mirt. Również Polacy przyjęli ideę włoskich ogrodów, jednak w swoich kompozycjach bazowali na rodzimej roślinności, która rosła na ojczystej ziemi. Znajdujemy w niej bukszpan, irysy, jaśmin, lawendę, bratki, czernuszkę, goździki oraz wiele ziół.
Ogród włoski – Rzeźby
Niezbędnym elementem występującym we włoskich ogrodach były rzeźby, które miały dodatkowo ozdabiać kompozycje, dodawać im szyku i wytworności. Bardzo często znajdujemy połączenia pomiędzy kamiennymi dziełami, a wodą. Wykorzystywano je do tworzenia fontann, drobnych oczek wodnych lub większych zbiorników.
Ogród włoski Woda
Elementy wodne dostrzegamy przede wszystkim w fontannach znajdujących się w renesansowych ogrodach. To najczęstsze połączenia rzeźby oraz wody. Zazwyczaj budowane były na planie koła, kwadratu lub regularnego wieloboku. W środku znajdował się ozdobny, bogato wykuty trzon, który podtrzymywał najczęściej dwie lub trzy czasze. Spływała z nich woda, przelewając się kaskadowo do niższego basenu. Najczęściej fontanny stawiano w centralnych miejscach ogrodów, przed domem. Dzięki temu wszyscy goście mogli podziwiać ich okazałość. Powstawały także fontanny przyścienne, jednak były one znacznie rzadszym zjawiskiem.
Powstawanie ogrodów włoskich
Warto jeszcze cofnąć się do samego początku, by dociec, co zainicjowało powstawanie ogrodów włoskich. Epoka renesansu skupiała się wokół sztuki, umiłowania świata, czerpania przyjemności oraz rozwoju intelektualnego. Jej kolebką były Włochy, obfitujące w niedoścignionych geniuszy. To właśnie im zawdzięczamy okazałe projekty, niezwykłe kompozycje i rozmieszczenia geometryczne.
W epoce odrodzenia zaczęło powstawać coraz więcej wolnostojących budowli, które były miejscem zamieszkania możnych, władców i arystokracji. Wielu z nich miało po kilka pałaców, które miały zachwycać swoim dostojeństwem, szykiem i doskonałością. Renesans to epoka idealna, która zakładała prymat proporcji nad spontanicznością. Dzięki temu możemy podziwiać dokładnie wyliczone kompozycje ogrodów, w których żadna rosnąca roślina i przycięty żywopłot nie mogły być przypadkowe. Uwarunkowania historyczne oraz rozwój kultury pozwoliły na kształtowanie się nowego kierunku artystycznego, jakim było projektowanie ogrodów.
Współczesne nawiązania do ogrodów włoskich
Zasada ad quadratum wciąż zachwyca wielu współczesnych właścicieli domów. Korzystając z dorobku renesansowych twórców, inspirują się do projektowania własnych ogrodów. Wykorzystują ich cechy charakterystyczne – geometrię, ornament, roślinność, kompozycję oraz połączenie rzeźby i wody. Dzięki temu powstają nowoczesne założenia zachwycające swoim nawiązaniem do kilkuwiekowej tradycji. To wspaniałe, regularne ogrody, które pochłaniają wiele czasu do swojej pielęgnacji.
Warto jednak dodać, że doskonałość, do której nawiązali renesansowi twórcy potrafi wyciszyć i zbudować poczucie bezpieczeństwa. Właśnie dlatego coraz więcej współczesnych osób poszukuje tradycyjnych rozwiązań, by czerpiąc z charakterystycznych cech włoskich ogrodów stworzyć coś nowoczesnego, pięknego i zapierającego dech w piersiach.
Ogrody w stylu włoskim stały się popularne za sprawą władców oraz renesansowych artystów, którzy przeszczepili renesansową ideę na polski grunt. Z wykorzystaniem rodzimej roślinności powstają ogrody wierne założeniom ich pierwowzorów.
